Được giảm án chung thân, bà Trương Mỹ Lan vẫn lĩnh án tử hình

Sáng 21/4, sau gần 1 tháng xét xử phúc thẩm và nghị án, TAND cấp cao tại TP.HCM tuyên án đối với bị cáo Trương Mỹ Lan (69 tuổi, cựu Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) và 25 bị cáo liên quan vụ án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB và các đơn vị liên quan (giai đoạn 2).

HĐXX chấp nhận kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt của bị cáo Trương Mỹ Lan, tuyên giảm án tù chung thân ở tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" xuống 20 năm tù; giữ nguyên hình phạt 12 năm tù về tội "Rửa tiền" và 8 năm tù về tội "Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới".

Tuy nhiên, tổng hợp với mức án tử hình (đã có hiệu lực pháp luật) tại giai đoạn một của vụ án, bà Trương Mỹ Lan phải chấp hành hình phạt chung là tử hình.

Theo HĐXX, trong vụ án trên, bị cáo Trương Mỹ Lan, Chủ tịch HĐQT Vạn Thịnh Phát có vai trò chủ yếu trong cả 3 tội danh, những đồng phạm còn lại giúp sức cho bà chủ Vạn Thịnh Phát thực hiện hành vi phạm tội. Tòa phúc thẩm xác định bản án đối với bị cáo Trương Mỹ Lan và các đồng phạm là đúng người, đúng tội, không oan sai.

HĐXX nhận định, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát được Trương Mỹ Lan thành lập và làm Chủ tịch Hội đồng quản trị từ năm 1992 đến khi năm 2022. Bị cáo Lan thông qua người thân, pháp nhân và cá nhân khác đứng tên hộ để nắm giữ phần lớn cổ phần tại SCB, Công ty cổ phần Chứng khoán Tân Việt (TVSI). Tại đó, bị cáo Lan thao túng, chỉ đạo, điều hành, giữ quyền cao nhất và chi phối mọi hoạt động của các pháp nhân này.

Đối với hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản, với vai trò chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, đồng thời là người nắm giữ quyền quyết định cao nhất, chi phối toàn bộ hoạt động Ngân hàng SCB, bà Trương Mỹ Lan đồng ý đề xuất của Nguyễn Phương Hồng (đã chết) nên bắt đầu phát hành trái phiếu. Bà Lan chỉ đạo các lãnh đạo chủ chốt của Ngân hàng SCB sử dụng 4 Công ty An Đông, Sunny World, Quang Thuận và Setra phát hành 25 mã trái phiếu “khống”.

Nhóm bị cáo thuê người lập khống chứng từ, thực hiện các giao dịch giả (nộp, rút tiền mặt, chuyển khoản), hạch toán khống để hợp thức dòng tiền ảo gần 31.000 tỷ đồng. Số tiền này được sử dụng để mua gần 309 triệu trái phiếu, hợp thức hóa tư cách trái chủ sơ cấp. Sau đó, bà Lan và các đồng phạm bán 25 gói trái phiếu khống cho hơn 35.800 nhà đầu tư.

HĐXX cho rằng, quy trình như chạy dòng tiền khống, lập các hợp đồng kinh tế khống, lập, ký khống các chứng từ giao dịch và hạch toán khống giao dịch trên hệ thống Ngân hàng SCB…đã thể hiện rất rõ hành vi gian dối của các bị cáo trong việc phân phối trái phiếu nhằm chiếm đoạt tiền của trái chủ. Do đó quan điểm của bị cáo Trương Mỹ Lan và các luật sư cho rằng bị cáo không ý thức chiếm đoạt là không có căn cứ.

Đối với hành vi rửa tiền, từ ngày 1/1/2018 tới ngày 7/10/2022, Trương Mỹ Lan và đồng phạm đã chiếm đoạt hơn 445.000 tỷ đồng thông qua tham ô tài sản và phát hành trái phiếu. Trong quá trình chiếm đoạt số tiền này, Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo đồng phạm thực hiện các hành vi rút tiền, chuyển tiền ra khỏi hệ thống SCB. Hành động này của Trương Mỹ Lan nhằm che giấu nguồn gốc, hợp thức sử dụng số tiền do phạm tội mà có, chủ yếu là để chi trả các khoản vay của các công ty thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát tại SCB. Đồng thời, bị cáo Lan dùng để trả nợ giữa các Công ty/cá nhân trong Tập đoàn Vạn Thịnh Phát vay mượn nhau và chuyển tiền ra nước ngoài thanh toán các hợp đồng “khống”.

Căn cứ nghị quyết số 03 ngày 24/5/2019 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao thì hành vi sử dụng tiền từ nguồn tiền do phạm tội mà có vào hoạt động kinh doanh và hoạt động khác là hành vi khách quan của tội "rửa tiền".

Đối với hành vi vận chuyển trái phép tiền qua biên giới, từ ngày 27/10/2012 tới ngày 7/10/2022, Trương Mỹ Lan và đồng phạm đã lập các hợp đồng “khống” mua bán cổ phần, vốn góp; tư vấn giữa các công ty tại Việt Nam và công ty nước ngoài. Lan thông qua các hợp đồng thực hiện chuyển từ nước ngoài về Việt Nam và ngược lại hơn 4,5 tỷ USD (tương đương 106.730 tỷ đồng). Trong đó, Lan và đồng phạm chuyển đi hơn 1,5 tỷ USD, nhận về hơn 3 tỷ USD.

Do đó HĐXX không chấp nhận quan điểm kháng cáo của bà Trương Mỹ Lan liên quan tội "rửa tiền" và "vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới". Về kháng cáo xin miễn án phí, hội đồng xét xử cho rằng bà Trương Mỹ Lan không đủ điều kiện được miễn án phí nên không chấp nhận.

Tuy nhiên, tại tòa phúc thẩm, HĐXX nhận được báo cáo của Cục Thi hành án dân sự TPHCM. Theo đó, tính đến ngày 31/3, cơ quan chức năng đã thu hơn 8.600 tỷ đồng. Đồng thời, các cá nhân, tổ chức phải trả cho bà Lan hơn 21.000 tỷ đồng.

HĐXX xác định số tiền đã thu hồi và dự kiến thu hồi rất lớn, đây được xem là tình tiết mới. Bên cạnh đó, bà Lan có nhiều tình tiết giảm nhẹ, đã ăn năn hối cải, thể hiện thái độ mong muốn khắc phục hậu quả nên tòa xét thấy cần giảm nhẹ hình phạt tù chung thân xuống tù có thời hạn cho bị cáo.

Đối với việc bà Trương Mỹ Lan đề nghị thu hồi 15.000 tỷ đồng tại một số tổ chức tín dụng, HĐXX xác định do giới hạn xét xử những nội dung trên nằm ngoài phạm vi xét xử.

Tại tòa phúc thẩm bà Lan đề nghị giải tỏa kê biên số tiền 43.000 tỷ đồng tại một số công ty, HĐXX cho rằng bà Lan có nghĩa vụ rất lớn trong việc bồi thường và bà Lan đồng ý dùng số tiền trên để khắc phục hậu quả vụ án nên tiếp tục kê biên.

Đối với việc bà Lan xin lại 2 túi Hermes bạch tạng, HĐXX cho rằng đây là tài sản của bị cáo có nguồn tiền phạm tội mà có, nên tiếp tục tạm giữ. Bị cáo Trương Mỹ Lan xin miễn 30 tỷ đồng án phí dân sự sơ thẩm, tòa xác định người này không đủ điều kiện.

Do đó, HĐXX xem xét giảm cho bị cáo Lan từ tù chung thân xuống tù có thời hạn đối với hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Từ đó, HĐXX tuyên phạt bị cáo Trương Mỹ Lan án 20 năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”; 12 năm tù về tội “Rửa tiền”; 8 năm tù về tội “Vận chuyển tiền tệ trái phép qua biên giới”. Tổng hợp hình phạt của bản án phúc thẩm giai đoạn 1, buộc bà Lan chấp nhận hình phạt chung của 2 bản án là tử hình.