Món ăn, vị thuốc và sức khỏe

Trên mạng hoặc truyền miệng có nhiều danh sách các món ăn “choải nhau”, tuy nhiên đa phần là chưa có cơ sở khoa học cả theo quan điểm Y học hiện đại lẫn Y học cổ truyền.

Khoan nói về mặt lý luận khoa học, chỉ cần thấy trong đời sống có nhiều món bị đồn thổi là dùng chung với nhau không tốt hoặc gây ngộ độc, thậm chí gây chết người thì trên thực tế lâu nay vẫn nấu ăn như vậy và không có vấn đề gì cả, các bệnh viện cũng chưa từng ghi nhận người bệnh gặp vấn đề vì vấn đề các món ăn “choải nhau”, mà toàn là ghi nhận các trường hợp ngộ độc thực phẩm (do vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm) gây nên. Như vậy, chúng ta cần chú ý tới độ sạch của thực phẩm hơn là quá sợ hãi về các món ăn choải nhau.

Đa dạng thực phẩm - lợi cho sức khỏe

Hiện nay không có cơ sở khoa học nào khẳng định có những loại thức ăn choải nhau (kỵ nhau).Về khía cạnh dinh dưỡng thì món ăn càng đa dạng về chất càng tốt cho sức khoẻ.Có những món ăn cùng nhau dễ gây đầy hơi, khó tiêu, giảm chất dinh dưỡng, nhưng không hề gây ung thư, tiêu chảy, thậm chí tử vong.

Sự kết hợp các loại thực phẩm làm cho món ăn đa dạng về nguồn dinh dưỡng, tăng hương vị, và giúp hấp thu nhiều dưỡng chất hơn. Ví dụ: món thịt bò bóp thấu. Trong món này có khế nên tăng cường hấp thu sắt, bổ máu. Món này còn tăng cường miễn dịch.Canh riêu gồm cá nấu với me hoặc mẻ.Món này có nhiều acid citric, acid lactic. Hai loại acid này có tác dụng hỗ trợ chuyển hóa chất đạm, chất béo trong cá và tăng cường hấp thu sắt, canxi.

Cần chú ý khi sử dụng thực phẩm đó là có những thực phẩm kỵ với thuốc. Các thuốc tân dược: một số loại thực phẩm có thể làm trở ngại việc hấp thu thuốc, nhất là những đồ ăn có tính acid như nước trái cây, hoặc làm chậm hấp thu thuốc như thực phẩm nhiều chất xơ, làm giảm hiệu quả trị bệnh của thuốc. Cần tuân theo chỉ định và hướng dẫn của thầy thuốc có chuyên môn.

Vấn đề ăn uống trong y học cổ truyền được nói đến trong thực dưỡng trong đó ăn uống có vai trò bổ sung cho phần “tinh” trong tam bảo (3 bảo vật quí nhất của con người là: Tinh, Khí, Thần). Cũng như các vị thuốc, thức ăn cũng được phân loại theo tính âm dương, Những thức ăn có màu tối, đen, đục, chua đắng, mặn, lạnh, mát... thuộc âm. Những thức ăn có màu đỏ, vàng, xanh, trắng, trong, cay, the, ngọt, nóng... thuộc dương.Việc tạo sự quân bình âm dương trong ăn uống sẽ giúp thân thể khỏe mạnh.

Ăn uống để nuôi dưỡng cơ thể

Vệ sinh thực phẩm, phối hợp thức ăn, gia công chế biến, loại thức ăn, cách thức và thời gian ăn uống như ăn đúng giờ, ăn chậm nhai kĩ, không nên ăn quá đói hay quá no. dễ gây thực trệ, tổn thương chức năng vị tràng hoặc có thể gây các bệnh khác.

Vấn đề ăn uống không điều độ được gọi là “Ẩm thực thất điều” là nguyên nhân gây bệnh thuộc nhóm bất nội ngoại nhân trong Y học cổ truyền... Y học cổ truyền cũng khuyên người ta không nên ăn món gì đó quá nhiều sẽ gây mất cân bằng âm dương, sẽ phát sinh bệnh tật.

Trong Y học cổ truyền không ghi nhận các món ăn không nên dùng kèm với nhau, mà chỉ khuyên những món nào không phù hợp với thể trạng của từng người, như người bị mắc chứng hàn không nên ăn các món có tính chất sống, lạnh vì đông y đề cập “hàn ố hàn tắc tử”, cũng như khi người nhiệt không dùng thức ăn đồ uống gây nóng “nhiệt ố nhiệt tắc cuồng”.

Không dùng kèm với nhau có ghi nhận trong lĩnh vực thuốc Y học cổ truyền: có những loại thuốc nếu dùng chung có thể gây tác dụng phụ, giảm tác dụng của nhau, thậm chí gây độc. Do vậy, y học cổ truyền quy định một số loại thuốc không được dùng chung thông qua cách kê đơn thuốc thể hiện sự suy nghĩ của thầy thuốc đối với người bệnh, là sự tính toán, cân nhắc trong các thế trận dàn ra để tấn công và phòng thủ trên cơ sở đánh giá đúng thể trạng của người bệnh và thuốc men có được của thầy thuốc.

Một đơn thuốc phải đạt được các yêu cầu chính sau đây:

Thể hiện rõ ràng đường lối điều trị là điều hòa âm dương thủy hỏa, khí huyết để phục hồi chức năng sinh lý bình thường của cơ thể, cân nhắc giữa hai khâu:

- Công tà là thanh trừ những nhân tố gây bệnh (tả). Cân nhắc giữa một bên là:

Cho ra mồ hôi (phát hãn).

Gây nôn mửa (thổ).

Thông lợi đại tiểu tiện (hạ lợi).

Làm cho tiêu tán (tiêu tán).

- Bổ chính là điều hòa khí huyết, bồi bổ cơ thể (bổ). Và một bên khác là:

Làm cho hòa hoãn (hòa giải).

Làm cho dịu nóng (thanh nhiệt).