Bút tiêm giảm cân được bán tràn lan, có hiệu quả như tin đồn?

Thời gian gần đây, nhiều chị em "săn lùng" thuốc trị tiểu đường để giảm cân bất chấp những rủi ro về sức khoẻ.

Chỉ cần gõ từ khóa "bút tiêm giảm cân Spcell GLP-1 Semaglutide" trên các trang mạng xã hội, hàng loạt những bài đăng quảng cáo loại bút này với công dụng thần kỳ như không cần ăn kiêng, không cần tập thể dục mà vẫn có thể giảm cân, ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường.

Trên các chuyên trang hàng Nhật xách tay, loại bút Spcell GLP-1 Semaglutide được rao bán rộng rãi. Người bán giới thiệu đây là thuốc tiêm có thể hỗ trợ giảm cân ở người béo phì; Điều trị bệnh tiểu đường loại 2, giảm nguy cơ mắc các biến cố tim mạch lớn như đột quỵ, nhồi máu cơ tim nhờ khả năng "tăng cảm giác no lâu, tăng sản xuất insulin, giảm xơ vữa động mạch, giảm đường huyết". Giá bút và thuốc dao động từ 4,5 - 5 triệu đồng/một liệu trình, tùy số liệu trình cần mua.

Tại một tài khoản có tên H.N trên mạng xã hội Facebook, người này quảng cáo Spcell GLP-1 Semaglutide là liệu pháp giảm cân thế hệ mới mang lại hiệu quả và an toàn cho người dùng. Không cần nhịn ăn, không cần tập luyện với cường độ quá sức mà vẫn đảm bảo cơ thể khỏe mạnh và đạt hiệu quả giảm cân an toàn theo mong muốn, hiệu quả tới 15 kg với liệu trình 5-6 tháng tuỳ cơ địa.

Hay trên trang facebook "B.N.C.C", bút giảm cân Nhật Bản được giới thiệu là liều thuốc giảm cân hiệu quả, nhẹ nhàng nhất "chỉ với 1 liều tiêm/tuần và tiêm trong 6 tuần cho kết quả giảm cân thấy rõ, mà không cần luyện tập. Nhanh tay đặt mua, sử dụng để có thân hình đẹp". Màn livestream nhận được sự quan tâm của hàng trăm khách hàng. Giá loại bút trên được bán trên thị trường xê dịch từ 3,8 - 4,3 triệu đồng/bút.

Mặc dù dưới mỗi bài viết được ghi là thuốc bán theo đơn nhưng người mua chỉ cần đặt hàng thì thuốc sẽ được giao tận nhà.

Theo BS Lâm Văn Hoàng, Trưởng khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, cách GLP1 giảm cân không phải chỉ dựa vào chữa tiểu đường mà chủ yếu dựa vào ảnh hưởng của thuốc này lên não. Các thụ thể (receptor) của cảm giác ăn no trên não sẽ nhận tín hiệu từ thuốc này. Vì vậy, người dùng thuốc sẽ cảm giác đã ăn no, bớt thèm ăn và không muốn ăn nữa, dẫn tới giảm cân. Điều cần lưu ý là không phải ai cũng có thể giảm cân giống nhau, đơn giản là do cách cơ thể mỗi người hấp thụ thức ăn và chuyển hoá chất dinh dưỡng khác nhau tùy vào giới tính, tuổi tác và gen di truyền. Có người ăn 100 gram mỡ và hấp thụ vào 50 gram trong khi có người ăn cũng 100 gram mỡ mà chỉ hấp thụ 10 gram.

Do lượng hấp thụ khác nhau nên rủi ro tăng cân khác nhau. Có người ăn vào chỉ mất 1 ngày để thức ăn thải ra ngoài trong khi người khác mất 2 ngày. Vì vậy, thời gian lượng đồ ăn ở lại trong hệ tiêu hoá khác nhau dẫn đến hấp thụ khác nhau. Các bệnh nền cũng sẽ ảnh hưởng đến chế độ hấp thu dinh dưỡng khác nhau. Ví dụ như tiểu đường sẽ tăng rủi ro thừa cân và dễ hấp thụ mỡ vào máu hơn… Do vậy, tất cả những thuốc điều trị béo phì cần phải có chỉ định của bác sĩ, vì béo phì do nhiều nguyên nhân.

Còn theo TS. BS. Nguyễn Quang Bảy, Trưởng khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, thuốc chủ vận thụ thể GLP-1 bản chất đầu tiên là thuốc đái tháo đường, về sau trong quá trình nghiên cứu và sử dụng các nhà nghiên cứu phát hiện ra tác dụng giảm cân, vì vậy thời gian gần đây trên thế giới và Việt Nam đã sử dụng để điều trị bệnh béo phì bên cạnh việc thay đổi lối sống.

Khi đưa một lượng lớn vào cơ thể sẽ tác động lên não bộ gây mất cảm giác thèm ăn, thậm chí chán ăn khiến cho người sử dụng ăn ít đi, giảm cân. Tuy nhiên, ở Việt Nam cho đến thời điểm này mới có nhóm thuốc đồng vận GLP-1 duy nhất là Liraglutide được chỉ định vừa điều trị đái tháo đường, vừa điều trị béo phì là được phép sử dụng, còn những thuốc khác trong nhóm thuốc đồng vận GLP-1 khác thì chưa được phép nhập vào thị trường Việt Nam.

TS. BS. Nguyễn Quang Bảy cũng khuyến cáo, những loại thuốc giảm cân trong nhóm thuốc đồng vận GLP-1 đang bán trên mạng xã hội là chưa được cấp phép. Ngoài ra, do nhu cầu sử dụng thuốc này trên thế giới rất lớn nên tình trạng thuốc giả, thuốc kém chất lượng, không rõ nguồn gốc được bán rất nhiều và đã được FDA Hoa Kỳ cảnh báo. Người dân không nên tự ý sử dụng bút tiêm được rao bán trên mạng xã hội để giảm cân, điều trị béo phì. Nếu thực hiện phương pháp giảm cân thiếu khoa học sẽ dẫn đến hệ lụy cho chính bản thân mình.

Theo các bác sĩ, thuốc GLP1 có tác dụng phụ hay gặp là ói mửa, tiêu chảy, buồn nôn, đau bụng, đau dạ dày, tụt đường huyết, viêm dạ dày hay viêm ruột. Nguy hiểm nhất là tăng rủi ro phát triển ung thư tuyến giáp C-cell (dù rất thấp) và viêm tuyến tụy cấp tính. Vì vậy, thuốc trên không nên dùng với những bệnh nhân có tiền sử ung thư tuyến giáp hay loại ung thư nội tiết MEN2.