Nếu thắng hãy thắng người hơn mình bằng đức khiêm cung

Thế nào là khiêm cung?

Trong giao tiếp giữa người và người, khiêm cung là tượng trưng cho sự lễ phép, lịch sự, là biểu thị nhân cách khiêm tốn, khiêm nhường cao qúy. Cuộc sống của đời người dù có hiểu biết và thực hành được pháp khiêm cung chân thiện mỹ đó thì mới có thể đột phá triệt tiêu đi cái ngã chấp khổng lồ, để khai mở đời sống trong sáng tiến bộ, và mới không bị thất lợi trong giao tế.

Trong Phật giáo, mỗi người Phật tử đều thực tập cúi đầu lễ bái là biểu hiện mình cùng đức Phật tiếp tâm. Thế hệ con cháu, thế hệ đàn em khi đến trước các bậc tiến bối, các bậc tôn túc thẳng mình cung thủ cúi đầu thi lễ chào hỏi, là hành động biểu lộ rằng, lớp hậu học chúng con cần đến sự quan tâm của quý ngài.

Khiêm cung là biểu hiện sự lễ phép, cung kính nhún nhường. Nhưng trong Phật giáo, pháp hành khiêm cung có lúc không phải hoàn toàn bắt buộc cúi đầu thi lễ, mà có lúc cần phải ngẩng cao đầu chiêm ngưỡng. Khiêm cung còn được biểu hiện bằng tâm ý thanh tịnh đi nhiễu Phật, nhiễu tháp biểu thị tâm lưu luyến cung kính, cho đến thu nhiếp ba nghiệp, tịnh tâm quán tưởng. Do vậy, pháp hành khiêm cung của Phật giáo rất sâu rộng, đáng thời cúi đầu nên cúi đầu, đáng lúc ngẩng đầu nên ngẩng đầu; đáng thời đi nhiễu hành nên đi nhiễu hành; tùy thời điểm hợp cảnh mà hành pháp. Lại nữa, khiêm cung chính là con đường giao thông, là chiếc cầu thông thương được biểu đạt qua tâm ý truyền đến đối phương niềm hoài cảm hỗ tương tôn trọng tiếp nhận.

Trong pháp hành cúi đầu hành lễ của Phật giáo còn có cách giải thích khác nữa là: Cái gọi là” chăm sóc bước chân’’, ý chỉ rằng, chúng ta làm bất cứ việc gì, cần phải có tư duy quán sát sao cho khi kết trái đơm bông đều hướng xuống mặt đất trĩu cành. Cây lúa khi trổ bông chín mùi thơm ngát cũng trĩu ngọn cúi đầu. Thế nên khiêm cung là cử chỉ cao qúy khiến cho người khác ngay khi tiếp cận liền khởi tâm yêu mến, hoan nghinh.

Nếu thắng hãy thắng người hơn mình bằng đức khiêm cung

Làm người, nếu tự cho rằng mình có dáng cao to trượng phu tướng, lại có địa vị, có uy quyền rồi sanh tâm cao ngạo, uỡn ngực vênh vang, đầu ngưỡng thật cao mạnh bước hiên ngang. Hạng người đó đáng liệt vào danh thứ nào? Trên lịch sử thế giới, các bậc hiền thánh được mọi người tôn xưng là bậc tài cao đức trọng vì họ suốt cuộc đời họ biết sống và phụng sự trong pháp hành khiêm cung. Sống cao ngã mạn sẽ làm tổn thất nhân đức; khiêm cung nhã nhặn, sẽ tăng trưởngnhân cách đạo đức và là pháp thu phục lòng người thành công. Chúng ta là hàng hậu học cần nên noi gương hàng thánh nhân học tập pháp hạnh khiêm cung mới tạo được cùng người mối rộng kết thiện nhân duyên.

Xin cúi xuống làm đất, cho người bước đi qua. Xin nâng dậy cánh hoa, cho người vui đôi mắt...Chúng ta quan sát thấy ở nơi nào đất trũng xuống thì ở đó nước tràn về. Người sống ở đời biết khiêm tốn mới học hỏi được nhiều điều hay, tu dưỡng phẩm chất thanh cao, vẹn toàn đức hạnh, làm gương cho người học tập theo.

Người biết khiêm tốn luôn được mọi người yêu mến, quý trọng. Người khiêm tốn phải bao dung đức lành này từ sự lớn cho đến việc nhỏ, như giọt nước nhỏ từng giọt lâu ngày đầy lu to. Nếu biết thương mình, mình thương người thì nên tích đức, tránh ác, hành thiện, thực tập thói quen luôn luôn kiểm soát tâm ý mình khi đối người tiếp vật.

Người ngã mạn, cống cao dù có công danh sự nghiệp cũng chỉ được trong chốc lát. Bởi không đầy đủ phước đức nên không thể nuôi dưỡng được lâu dài! Nếu, trên đã tìm cầu danh vọng, phú quý giàu sang mà không hành hạnh khiêm tốn khó mà thành tựu mong ước! Người hiểu biết nhiều thì càng phải khiêm tốn, dù là đối với người hèn kém hơn mình. Phải lãnh thọ và quý trọng những gì xung quanh ta. Khiêm tốn một phần, tăng thêm một phần công đức.

Cố đại lão Hòa thượng Thiện Hoa có dạy: “Tu là từ mẫn vật, khiêm tốn tự y, thiên ty tọa xứ, thuyết luật pháp ngữ, kiến quá mặc nhiên”. Nghĩa là, người tu phải có lòng yêu thương loài vật, phải khiêm tốn nhún nhường, phải biết bổn phận của mình, phải nên luận bàn đúng theo lời Phật dạy và chỉ tự xét lỗi mình chớ nên tìm lỗi kẻ khác.

Nhà học giả La Bruyere đã nói: “Sự khiêm tốn có giá trị như cái bóng loáng của bức tranh, nó nổi bật lên và hùng dũng”. Cho nên Phật tổ dạy: “Hãy thắng người hơn mình bằng đức tánh khiêm cung.”