Hiến tặng an lạc cho cuộc đời

Tuy chúng ta là chúng sanh, nhưng đồng thời cũng là Bụt. Nếu vứt bỏ chúng sanh, ta không thể nào tìm ra Bụt được. Do đó, ta phải tìm Bụt ngay trong chính chúng sanh của mình. Khi ta đang là chúng sanh, điều đó có nghĩa là ta đang mang trong mình bản chất của một vị Phật.

Vậy thì chúng ta đi tìm Bụt ở đâu? Chúng ta đi tìm sự giải thoát, giác ngộ, hạnh phúc ở đâu? Không cần tìm kiếm đâu xa, bởi tất cả đều có ngay trong thân và tâm của chính mình. Nếu ta muốn tìm Bụt, ta phải tìm ngay trong thân và tâm. Nếu ta muốn tìm Tịnh độ, ta cũng phải tìm trong chính thân tâm này. Sự giải thoát và tự do cũng nằm ngay trong đó.

Chúng ta hãy tập nhìn thân và tâm của mình như một vũ trụ nhiệm mầu, nơi ta có thể tìm thấy tất cả những gì mình mong cầu. Giải thoát, giác ngộ, an lạc hay Tịnh độ – tất cả đều nằm trong đó. Khi ta hiểu và nhận ra điều này, ta sẽ nuôi dưỡng một lòng kính ngưỡng sâu sắc đối với thân và tâm của chính mình, không còn xem thường hay hủy hoại chúng nữa.

Khi ta thật sự có mặt cho chính mình, thân và tâm ta sẽ được chăm sóc. Khi thân và tâm được chăm sóc, ta sẽ cảm nhận được sự lắng dịu, sự an lạc.

Nếu ta khinh thường thân thể, nếu ta ghét bỏ hoặc coi nhẹ thân mình, nghĩa là ta đang đánh mất tất cả. Vì thân và tâm không phải hai thực thể tách biệt. Ngoài thân không có tâm, mà ngoài tâm cũng không có thân. Do đó, có được thân tâm này, ta có cơ hội tìm ra sự giải thoát, giác ngộ và hạnh phúc. Khi ta biết nhìn thân tâm bằng một thái độ cung kính, ta cũng sẽ biết kính trọng thân tâm của người khác. Không có sự khinh thường, không có sự phân biệt, vì ta không thể tìm thấy Tịnh độ, giác ngộ hay Bụt ngoài thân và tâm của chính mình.

Dù đến từ truyền thống Ki-tô giáo, ta cũng có thể nhận thấy điều tương tự: Thiên quốc, Thượng Đế hay Chúa Kitô đều nằm trong thân và tâm, chứ không phải ở một nơi xa xôi nào đó. Khi ta nhận ra thân và tâm mình chứa đựng sự mầu nhiệm của pháp giới, của vũ trụ, của Bụt, ta sẽ có một cái nhìn khác về chính bản thân. Ta không còn xem thân này là thứ tầm thường hay ghét bỏ nó.

Ngày xưa, Thầy có viết một bài thơ với câu:

“Đừng ghét bỏ thân thể em,

Vì đó là đền thờ của linh hồn nhân loại.”

Nếu ta học được giáo pháp từ Đức Thế Tôn, ta sẽ có cơ hội trở về với chính thân tâm của mình, tìm thấy hạnh phúc, thảnh thơi, tự do và giác ngộ mà ta hằng tìm kiếm. Tại Làng Mai, Thầy dạy chúng ta rằng ta phải có mặt cho chính thân tâm mình.

Thân và tâm ta là một vương quốc, và ta chính là vị quốc vương chịu trách nhiệm cho vương quốc đó. Vương quốc này rộng lớn, bao gồm năm uẩn: sắc, thọ, tưởng, hành, thức. Làm sao ta có thể có an lạc và hạnh phúc nếu ta không thực sự có mặt cho thân và tâm mình? Một vị quốc vương không thể bỏ bê vương quốc của mình. Vì vậy, sự thực tập của ta chính là luôn có mặt cho thân và tâm.

Thân và tâm cần sự hiện diện của ta. Và để có mặt cho mình, ta cần thực hành các phương pháp cụ thể. Mỗi khi ta thở có ý thức, ta đưa tâm trở về với thân, và ta đang thực sự có mặt. Khi bước chân đi trong chánh niệm, mỗi bước chân đưa tâm trở về với thân, giúp ta hoàn toàn hiện diện trong khoảnh khắc ấy. Đây chính là sự thực tập căn bản của chúng ta.

Khi ta thật sự có mặt cho chính mình, thân và tâm ta sẽ được chăm sóc. Khi thân và tâm được chăm sóc, ta sẽ cảm nhận được sự lắng dịu, sự an lạc.

Nhiều khi ta nghĩ rằng hạnh phúc chỉ đến khi được ở bên người ta thương. Ta ao ước có người đó bên cạnh để cảm thấy hạnh phúc. Ta tin rằng nếu không có người ấy, ta không thể có hạnh phúc. Nhưng sự thực tập của ta là phải có hạnh phúc ngay cả khi ở một mình.

Kinh Người Biết Sống Một Mình dạy rằng dù ta đi bộ hay uống trà với người khác, nếu ta không thực sự có mặt cho chính mình, thì phẩm chất của sự có mặt ấy sẽ rất nghèo nàn. Vì vậy, muốn có mặt cho người khác, cho cuộc đời, ta cần phải tập có mặt cho chính mình trước.

Nếu ta có thể có hạnh phúc khi ở một mình – khi ngồi, khi đi, khi uống trà – thì khi ở bên người khác, ta sẽ có khả năng lan tỏa hạnh phúc ấy. Chúng ta chỉ có thể làm người khác hạnh phúc khi chính chúng ta đã thực sự có hạnh phúc. Khi có mặt cho bản thân một cách vững chãi, khi có an lạc và thảnh thơi, ta mới có thể chia sẻ những điều ấy với người khác.

Vì vậy, ta cần tự hỏi: “Mình có gì để hiến tặng?” Sự thực tập của ta hướng đến việc hiến tặng. Nhưng ta sẽ hiến tặng điều gì? Ta hiến tặng sự vững chãi, sự thảnh thơi (tức là tự do), và sự an lạc. Nếu không có những phẩm chất ấy, ta không có gì thực sự để hiến tặng.

Ở Làng Mai, có một câu linh chú:

“Darling, I’m here for you.”

(Người thương ơi, tôi đang có mặt cho anh đây.)

Món quà quý giá nhất mà ta có thể hiến tặng cho người khác chính là sự có mặt đích thực của mình – sự có mặt trong đó thân và tâm hợp nhất, hòa điệu, thảnh thơi.

 Là một tăng thân, một cộng đồng, ta cần có mặt cho chính mình trước khi có thể chăm sóc và hỗ trợ người khác. Làng Mai không phải là một khách sạn hay một nhà ăn, chỉ cung cấp chỗ ngủ và thức ăn. Điều ta muốn cung cấp là sự an lạc và vững chãi – nhưng những thứ đó không thể mua ở bên ngoài. Ta có thể mua thêm nệm trải giường, mua thêm thức ăn, nhưng không thể mua được “an” và “lạc”.

An và lạc phải được tự chế tác qua sự thực tập của ta.

Khi là một sư anh, ta mong rằng sư em của mình biết chăm sóc bản thân, biết thở, biết bước đi trong chánh niệm, biết nở nụ cười để có mặt cho chính mình. Khi thấy sư em làm được điều đó, ta có một niềm vui rất lớn. Nếu sư em chưa biết chăm sóc bản thân, ta phải giúp em ấy học cách làm điều đó.

Ta có thể hỏi: “Này em, em có gì để hiến tặng cho người khác không?”

Nếu sư em chưa có gì để hiến tặng, ta phải là tấm gương, để em thấy rằng một sư anh có an, có lạc, có sự vững chãi, có khả năng hiến tặng.

Sự hiến tặng này không phải là lao tác nặng nhọc. Ngoài đời, người ta lao tác để có lương, còn ở đây, ta không có đồng lương nào. Lao tác của ta không phải là sự hiến tặng lớn nhất, mà chính tình thương và hạnh phúc của ta mới là món quà đích thực.

Muốn hiến tặng mãi mãi, ta phải nuôi dưỡng sự thực tập của mình trong từng bước chân, từng hơi thở, từng nụ cười. Và khi ta hiến tặng, chính ta là người thừa hưởng nhiều nhất.