Nhận biết sớm trầm cảm sau sinh để bảo vệ mẹ và bé

Sau khi sinh con, việc người mẹ cảm thấy mệt mỏi, dễ xúc động hoặc hay khóc là điều bình thường trong vài ngày đầu. Hiện tượng này được gọi là “baby blues”. Tuy nhiên, nếu những cảm xúc tiêu cực kéo dài hơn hai tuần và ngày càng trầm trọng hơn, đó có thể là dấu hiệu của trầm cảm sau sinh.

Dưới đây là những biểu hiện thường gặp mà người thân và chính người mẹ cần đặc biệt chú ý:

Cảm giác buồn bã, chán nản kéo dài

Người mẹ thường xuyên cảm thấy buồn vô cớ, mất hứng thú với cuộc sống, hoặc không tìm thấy niềm vui trong việc chăm con. Dù nhận được sự quan tâm của người khác, họ vẫn cảm thấy cô đơn, trống rỗng, như bị tách biệt khỏi thế giới xung quanh.

Một số phụ nữ mô tả rằng họ không còn là chính mình, mọi thứ từng khiến họ vui trước kia giờ trở nên vô nghĩa.

Mệt mỏi, thiếu năng lượng dù được nghỉ ngơi

Ngay cả khi có thời gian ngủ, người mẹ vẫn cảm thấy kiệt sức, nặng nề, không đủ sức để làm việc nhà hay chăm bé. Sự mệt mỏi này không chỉ là do thiếu ngủ thông thường, mà còn là hệ quả của rối loạn cảm xúc và lo âu kéo dài.

Rối loạn giấc ngủ và ăn uống

Có người mất ngủ triền miên, dù con đã ngủ vẫn không thể chợp mắt.

Có người lại ngủ quá nhiều như muốn trốn tránh thực tại.

Về ăn uống, có thể ăn rất ít, chán ăn, hoặc ăn quá nhiều như một cách giải tỏa cảm xúc.

Những thay đổi này nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất, làm tình trạng trầm cảm nặng hơn.

Lo lắng quá mức và sợ hãi vô lý

Một trong những biểu hiện phổ biến là lo âu cực độ: sợ làm tổn thương con, sợ con ốm, sợ mất sữa, sợ người khác đánh giá, hoặc sợ mình không đủ khả năng làm mẹ.Một số người mẹ kiểm tra con liên tục khi con ngủ, lo lắng nếu con khóc, hoặc hoảng sợ khi phải ra ngoài một mình với con.

Nếu không được trấn an và hướng dẫn đúng cách, sự lo lắng này dễ chuyển thành rối loạn lo âu sau sinh.

Cảm giác tội lỗi, tự trách và vô dụng

Người mẹ thường tự hỏi: “Tại sao mình không hạnh phúc như những bà mẹ khác?”, “Có phải mình là người mẹ tồi?”.

Những suy nghĩ tự phán xét này khiến họ mất lòng tin vào bản thân, luôn cảm thấy có lỗi dù không làm gì sai. Cảm giác tội lỗi kéo dài khiến họ dần thu mình, không muốn giao tiếp, thậm chí xa lánh con.

Khó gắn kết với em bé

Một trong những dấu hiệu rõ nhất là thiếu kết nối cảm xúc giữa mẹ và con. Người mẹ có thể:

Cảm thấy lạnh lùng, xa cách khi bế con.

Không cảm thấy niềm vui khi cho con bú hay chơi với con.

Thậm chí có người sợ chạm vào con, sợ làm tổn thương con, hoặc không cảm thấy mình yêu con.

Đây là dấu hiệu nguy hiểm, vì nếu không được hỗ trợ kịp thời, người mẹ có thể rơi vào trạng thái trầm cảm nặng hoặc rối loạn gắn bó.

Khó tập trung, suy nghĩ chậm chạp, mất định hướng

Trầm cảm khiến trí nhớ suy giảm, khó đưa ra quyết định hoặc mất tập trung vào những việc nhỏ nhặt nhất. Người mẹ có thể quên tắm cho con, quên ăn uống, thậm chí lẫn lộn giờ bú, điều chưa từng xảy ra trước đây.

Có suy nghĩ tiêu cực hoặc ý định tự hại bản thân

Đây là dấu hiệu nguy hiểm nhất. Một số phụ nữ có thể nghĩ rằng:

“Mình vô dụng, mọi người sẽ tốt hơn nếu không có mình”.

“Nếu mình biến mất, con sẽ được chăm sóc tốt hơn”.

Khi xuất hiện những ý nghĩ như vậy, gia đình cần đưa người mẹ đến cơ sở y tế hoặc gặp bác sĩ tâm lý ngay lập tức, vì đây là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe tinh thần.

Cảm xúc thất thường, dễ kích động

Người mẹ dễ nổi nóng, cáu gắt, hoặc bật khóc vì những chuyện nhỏ nhặt. Đây không chỉ là do căng thẳng, mà là biểu hiện của sự mất cân bằng cảm xúc sâu sắc do rối loạn hormone và áp lực tâm lý kết hợp.

Lưu ý quan trọng

Trầm cảm sau sinh không chỉ ảnh hưởng đến người mẹ, mà còn tác động đến sự phát triển cảm xúc và trí tuệ của em bé nếu không được điều trị sớm. Vì vậy, khi thấy những dấu hiệu trên kéo dài trên 2 tuần, gia đình cần khuyến khích người mẹ chia sẻ và tìm đến bác sĩ chuyên khoa tâm lý hoặc tâm thần.