Dậy thì sớm ở trẻ và những lưu ý đặc biệt cho cha mẹ

 Thông tin của bác sĩ đã khiến cha mẹ bé “ngã ngửa” vì không thể tin được con mình lại bị mắc bệnh này.

Dậy thì sớm, đừng nghĩ chỉ có ở trẻ em thành phố

Chị N.T.T mẹ của bé T.N cho biết, nhà ở quê làm ruộng nên chị cũng không có điều kiện được tiếp xúc nhiều thông tin nên chị không hiểu dậy thì sớm , chỉ đến khi con ốm đưa đến trạm y tế khám, các cô y tá nói cháu có dấu hiệu bị dậy thì sớm chị nên cho đến BV Sản Nhi của tỉnh để khám chị mới khăn gói đưa con đi. “Tôi cứ nghĩ dậy thì sớm chỉ có ở thành phố do ăn nhiều chất chứ ở quê thì làm sao mà cháu dậy thì sớm được”, chị T tâm sự.

Cũng bàng hoàng không kém chị T, mẹ của bé gái 7 tuổi  đến điều trị tại BV Sản Nhi Nghệ An cũng xót xa khi  đứa con của mình đang tuổi hồn nhiên thơ ngây  mà ngực đã nở nang, mặt xuất hiện trứng cá và “đã xuất hiện kỳ kinh” đầu tiên.

BS. Vương Thị Minh Nguyệt, Khoa Khám bệnh, Bệnh viện Sản nhi Nghệ An cho biết, liên tiếp thời gian gần đây, Bệnh viện Sản nhi Nghệ An thường xuyên tiếp nhận những trường hợp phụ huynh đến “cầu cứu” bác sĩ vì… những bất thường về cơ thể của con.  Hiện Bệnh viện Sản nhi Nghệ An đang quản lý và điều trị cho 12 bệnh nhân dậy thì sớm, trong đó có  bệnh nhân nhỏ tuổi nhất là 2 tuổi.

Theo các bác sĩ nhi khoa, tỷ lệ trẻ dậy thì sớm ở nước ta ngày càng gia tăng, ảnh hưởng không nhỏ đến tâm sinh lý của trẻ và khiến các bậc phụ huynh vô cùng lo lắng. Cũng theo BS. Nguyệt, dậy thì sớm đang là tình trạng đáng báo động trong xã hội hiện nay. Nhiều gia đình dở khóc, dở cười khi thấy con trẻ dậy thì sớm.Và với trường hợp các bệnh nhân này nếu không được điều trị sớm sẽ để lại nhiều hệ luỵ như về tâm sinh lý và đặc biệt là mất cơ hội phát triển chiều cao.

Dấu hiệu của dậy thì sớm ở trẻ

Căn cứ vào những biểu hiện bất thường ở trẻ, trong đó bé trai trước 10 tuổi và 9 tuổi ở trẻ gái thì được coi là dậy thì sớm. Cũng theo Bs. Nguyệt với những trẻ dậy thì sớm thường có dấu hiệu tăng trưởng rất nhanh, chiều cao phát triển từ 7-15 cm/năm. Dậy thì sớm được coi là giai đoạn phát triển sinh lý của cơ thể, thường kéo dài trong vòng từ 3-5 năm. Ở trẻ gái có tuyến vú to bất thường, có thể to một bên, âm đạo tăng tiết nhày. Kinh nguyệt có trước 8 tuổi, xuất hiện lông mu và lông nách trước hoặc sau khi tuyến vú to ra.  Đối với trẻ trai giọng trầm, trứng cá, cơ bắp vạm vỡ, mọc lông mu, mọc ria mép, thể tích tinh hoàn tăng trên 4ml, cơ thể tiết mùi mồ hôi.

“Dậy thì sớm có 2 thể là dậy thì sớm thật (thể trung ương) và dậy thì giả (thể ngoại biên). Trong đó, dậy thì thể trung ương chiếm tới 90%, nguyên nhân do có sự kích hoạt của trục dưới đồi - tuyến yên - tuyến sinh dục, gây tăng tiết hormone hướng sinh dục từ tuyến yên.

 Tuyến yên được ví như "nhạc trưởng” báo hiệu hoạt động của tuyến sinh dục.Với trẻ gái, 80% thường không rõ lý do; Với trẻ trai, 70% thường là khối u, tổn thương thần kinh. Còn dậy thì thể ngoại biên nguyên nhân là do bệnh lý, như u nang buồn trứng, u tinh hoàn, u não, tăng sản thượng thận bẩm sinh…

“Đối với những trẻ dậy thì sớm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ để lại hậu quả nghiêm trọng. Rất nhiều phụ huynh khi thấy con có biểu hiện dậy thì sớm nhưng vẫn khỏe mạnh, thậm chí còn tự hào khi thấy con mình có thân hình vạm vỡ hơn chúng bạn”. BS. Nguyệt chia sẻ.

BS. Nguyệt cũng cảnh báo, những trường hợp  dậy thì sớm  đến tuổi trưởng thành chắc chắn trẻ sẽ lùn hơn so với chiều cao tiêu chuẩn vì hormone sinh dục kích thích sự phát triển của xương làm các đầu xương đóng sớm khiến trẻ không thể phát triển chiều cao.

Theo đó, đối với những trẻ dậy thì sớm, trẻ sẽ có ít hơn 3 năm phát triển chiều cao so với các bạn. Thường trẻ gái thấp hơn 12cm và trẻ trai thấp hơn các bạn tới 20cm khi trưởng thành.

Ngoài ra, một việc cũng đáng quan tâm là dậy thì sớm khiến trẻ bị khủng hoảng cảm xúc, khủng hoảng tâm lý. Trẻ lúc nào cũng hoang mang, lo lắng và tự ti về thân hình của mình.Trẻ gái có nguy cơ bị lạm dụng tình dục. Mặt khác, những đứa trẻ dậy thì sớm còn nhiều nguy cơ khác như nhiễm trùng sinh dục, bất lực do thủ dâm sớm và kéo dài lúc nhỏ tuổi…

Hãy đồng hành cùng trẻ khi trẻ được phát hiện dậy thì sớm

Nhiều người cho rằng,  nhiều trẻ có biểu hiện dậy thì sớm hơn ngày xưa nhiều là do môi trường sống, do thực phẩm chăn nuôi còn tồn dư  chất kích thích tăng trưởng. Về vấn đề này, BS. Nguyệt cho biết, hiện chưa có nghiên cứu cụ thể nào khẳng định  ý kiến này.  Vì vậy, theo Bs. Nguyệt,  nếu nghi ngờ trẻ dậy thì sớm, cần đến khám bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời. Hiện nay, những tiến bộ của y học cho phép việc điều trị dậy thì sớm cho kết quả khả quan.Thường những bệnh nhân bị dậy thì sớm, các bác sĩ phải tiêm thuốc ức chế trục đồi tuyến yên để ngừng những dấu hiệu phát triển dậy thì sớm của trẻ.

Bs. Nguyệt cũng lo lắng, hiện nay công nghệ thông tin phát triển nên nhiều cha mẹ tự lên mạng tìm hiểu và sau đó  đưa con đi tiêm hormon để kìm hãm dậy thì sớm với mong muốn con phát triển đúng tuổi.  Việc các ông bố bà mẹ lo lắng con dậy thì sớm là hoàn toàn chính đáng. Tuy nhiên, các bác sĩ cũng khuyến cáo việc dùng hormone ức chế dậy thì không đúng chỉ định sẽ khiến trẻ không có được quá trình dậy thì bình thường, ảnh hưởng đến sự phát triển tâm sinh lý của đứa trẻ.

Ví như, với  trường hợp nữ dưới 6 tuổi đã dậy thì, khi tiêm hormone kìm hãm dậy thì sớm sẽ giúp ức chế phát triển các đặc tính sinh dục phụ như kìm hãm sự phát triển của tuyến vú, lông mu, khả năng có kinh nguyệt, từ đó giúp trẻ tập trung vào việc học, tránh bị xâm hại tình dục. Về lâu dài sẽ phát triển chiều cao?.

Tuy nhiên, các trường hợp từ 8 tuổi trở lên dậy thì sẽ không cần phải tiêm hormone. Nếu điều trị thì chỉ có thể giúp giải quyết được những vấn đề ngắn hạn như kìm hãm sự phát triển đặc tính sinh dục phụ, còn về mặt cải thiện chiều cao thì không còn nhiều, thậm chí không có. Các chuyên gia cũng khẳng định, thuốc nội tiết dành cho trẻ cần sử dụng theo chỉ định của bác sĩ. Với trẻ nhỏ, việc ăn uống điều độ, tập luyện thể thao là điều quan trọng hơn cả và nên sử dụng thực phẩm rõ nguồn gốc.

Theo đó, các bác sĩ khuyến cáo, khi phát hiện trẻ dậy thì sớm, điều quan trọng  các bậc phụ huynh cần giải thích cho con hiểu vì sao bé lại phát triển sớm hơn các bạn và trang bị cho con những kiến thức cần thiết để ứng xử phù hợp với tình trạng này. Đặc biệt, cha mẹ cần thường xuyên tâm sự, chia sẻ với trẻ để tránh nảy sinh những hậu quả nghiêm trọng.