Chủ động phòng chống bệnh tay chân miệng ở trẻ em khi vào mùa dịch

Bệnh tay chân miệng là gì?

Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus thuộc nhóm Enterovirus gây ra. Bệnh tay chân miệng lây từ người sang người qua đường tiêu hóa hoặc tiếp xúc với nước bọt, dịch tiết mũi họng, các bọng nước vỡ của người bệnh.

Bệnh tay chân miệng thường chủ yếu xảy ra đối với trẻ em dưới 5 tuổi do trẻ em có khả năng đề kháng và miễn dịch yếu hơn người lớn. Trẻ mới đi học tiếp xúc với môi trường mới có nguy cơ cao bị mắc tay chân miệng. 

Điều đáng lưu ý, một người có thể nhiễm bệnh tay chân miệng nhiều lần do mỗi lần nhiễm bệnh, cơ thể chỉ tạo ra kháng thể với một loại vi rút nhất định. Do đó dù đã từng nhiễm, người bệnh vẫn có thể mắc bệnh trở lại nếu bị nhiễm vi rút khác thuộc nhóm Enterovirus.

Bệnh tay chân miệng ở trẻ em có quanh năm nhưng bùng phát mạnh vào thời điểm tháng 3 – 5 và tháng 9 – 10. Cha mẹ cần trang bị đầy đủ kiến thức về triệu chứng bênh, nguyên nhân gây bệnh, cách chăm sóc trẻ bị tay chân miệng và phòng bệnh hiệu quả cho con. 

Triệu chứng bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ

Để phân biệt con bị tay chân miệng với các bệnh khác, cha mẹ cần lưu ý những dấu hiệu sau:

Sốt: sốt nhẹ hoặc sốt cao. Sốt cao không thể hạ là dấu hiệu của bệnh đã trở nặng.

Tổn thương ở da: rát đỏ, nổi mụn nước ở các vị trí họng, miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, đầu gối…

Một số trẻ sẽ có thêm biểu hiện chán ăn, nôn, quấy khóc…

Khi phát hiện con có những biểu hiện trên, cha mẹ cần đưa con đến cơ sở y tế để được tư vấn và chăm sóc kỹ hơn, ngay lập tức cách ly con khỏi các trẻ nhỏ trong nhà và trường học để tránh trường hợp bệnh lây lan.

Vậy khi nào trẻ mắc bệnh tay chân miệng cần nhập viện? Bệnh tay chân miệng có thể gây nên những biến chứng nguy hiểm như viêm màng não, viêm cơ tim, phù phổi cấp, thậm chí là tử vong.

Vì vậy, với những biểu hiện bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ sau cần nhập viện gấp:

Sốt cao không hạ: trên 38,5 độ C kéo dài hơn 48 giờ và không đáp ứng với thuốc hạ nhiệt paracetamol.

Giật mình: Đây là dấu hiệu của tình trạng nhiễm độc thần kinh. Chú ý phát hiện triệu chứng này ngay cả khi trẻ đang chơi, quan sát xem tần suất giật mình có tăng theo thời gian hay không.

Quấy khóc dai dẳng, kéo dài.

Các giai đoạn phát triển của bệnh tay chân miệng ở trẻ em

Các ca bệnh hầu như đều trải qua 3 giai đoạn phát triển của bệnh như sau:

Thể không điển hình: ở giai đoạn này trẻ có dấu hiệu phát ban, nổi mẩn đỏ, loét miệng nhưng không rõ ràng, khó có thể xác định được bệnh.

Thể cấp tính có 4 giai đoạn, thường kéo dài từ 4 đến 10 ngày

Giai đoạn ủ bệnh (3 – 7 ngày): thường không có triệu chứng gì.

Giai đoạn khởi phát (1 – 2 ngày): trẻ có triệu chứng sốt nhẹ, đau họng, mệt mỏi, biếng ăn…

Giai đoạn bệnh toàn phát (3 – 10 ngày): Trẻ bị loét miệng mà vết loét phát triển đến đường kính 2-3 mm ở niêm mạc miệng, lợi, lưỡi. Các vết phát ban lan rộng và để lại vết thâm. Trẻ bị sốt nhẹ, nôn ói và có nguy cơ biến chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp. Trẻ sẽ tự khỏi sau 3 đến 5 ngày nếu là bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ do vi-rút coxsackievirus A16.

Thể tối cấp: bệnh dẫn đến suy hô hấp, tuần hoàn, hôn mê co giật dẫn tới tử vong. Thể bệnh này thường do virus EV71.

Cách trị bệnh tay chân miệng ở trẻ em

Hiện nay, bệnh tay chân miệng không có vắc xin phòng ngừa và thuốc đặc trị để điều trị. Khi bị bệnh, phụ huynh cần cho con uống nhiều nước, có thể cho uống thuốc để điều trị triệu chứng như hạ sốt hoặc giảm đau do các vết loét.

Trong thời gian trẻ bị bệnh, có thể sử dụng nước muối loãng để sát trùng niêm mạc miệng; chỉ cho trẻ ăn các thức ăn lỏng, dễ tiêu, không cho trẻ ăn đồ ăn cay nóng. Đối với các bọng nước trên da của trẻ cần được vệ sinh để tránh bội nhiễm vi khuẩn, tắm sạch sẽ cho trẻ và dùng dung dịch betadin bôi các tổn thương ngoài da.

Chủ động phòng chống bệnh tay chân miệng

Để chủ động phòng chống bệnh, các gia đình có con nhỏ cần lưu ý các biện pháp sau:

Vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng dưới vòi nước chảy nhiều lần trong ngày (cả người lớn và trẻ em), đặc biệt trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn/cho trẻ ăn, trước khi bế ẵm trẻ, sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã và làm vệ sinh cho trẻ.

Vệ sinh ăn uống: Thức ăn cho trẻ cần đảm bảo đủ chất dinh dưỡng; ăn chín, uống chín; vật dụng ăn uống phải đảm bảo được rửa sạch sẽ trước khi sử dụng (tốt nhất là ngâm tráng nước sôi); sử dụng nước sạch trong sinh hoạt hằng ngày; không mớm thức ăn cho trẻ; không cho trẻ ăn bốc, mút tay, ngậm mút đồ chơi; không cho trẻ dùng chung khăn ăn, khăn tay, vật dụng ăn uống như cốc, bát, đĩa, thìa, đồ chơi chưa được khử trùng.

Làm sạch đồ chơi, nơi sinh hoạt: Hộ gia đình, nhà trẻ mẫu giáo, các hộ trông trẻ tại nhà cần thường xuyên lau sạch các bề mặt, vật dụng tiếp xúc hằng ngày như đồ chơi, dụng cụ học tập, tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, mặt bàn/ghế, sàn nhà bằng xà phòng hoặc các chất tẩy rửa thông thường.

Thu gom và xử lý chất thải của trẻ: Sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh, phân, chất thải của trẻ phải được thu gom, xử lý và đổ vào nhà tiêu hợp vệ sinh.

Theo dõi phát hiện sớm: Trẻ em phải được theo dõi sức khoẻ thường xuyên để kịp thời phát hiện, tổ chức cách ly, điều trị các trường hợp mắc bệnh, tránh lây bệnh cho các trẻ khác.

Cách ly, điều trị kịp thời khi phát bệnh: Trẻ bị bệnh phải được cách ly ít nhất là 10 ngày kể từ khi khởi bệnh, không cho trẻ có biểu hiện bệnh đến lớp và chơi với các trẻ khác. 

Bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ có thể tự khỏi mà không để lại di chứng. Cha mẹ cần trang bị đầy đủ những kiến thức về căn bệnh này để theo dõi, phát hiện bệnh kịp thời và chăm sóc trẻ bị bệnh cẩn thận, tránh để lây lan cho trẻ khác. 

Trong cuộc sống sinh hoạt thường ngày, cha mẹ cũng cần lưu ý những vấn đề quan trọng khi chăm sóc trẻ như: Dinh dưỡng cân bằng, tiêm ngừa đúng và đủ lịch đồng thời giữ vệ sinh cơ thể con nhằm tạo nền tảng hệ miễn dịch vững chắc cho con những năm đầu đời.