Tết đến rồi, đường về quê xa mấy nẻo?

Những ngày cuối cùng của năm cũ, bạn tôi chat từ một nước ở châu Âu, rằng dù còn cả tháng nữa mới đến Tết Âm lịch mà lòng dạ đã nôn nao lắm rồi. Bạn tôi dân Quảng Bình, đã làm thợ hàn cho nhiều doanh nghiệp, ở nhiều tỉnh. Vợ làm công nhân may mặc. Cả hai vợ chồng đều thuộc diện lao động có tay nghề nhưng rốt cuộc vẫn thấy chật vật quá nên vợ ôm con quay về quê phụng dưỡng cha mẹ già, chồng dồn tiền đi lao động “chui” ở một nước có nhiều anh em họ hàng cùng quê đã làm ăn yên ổn ở đấy.

Thân phận kẻ làm chui, bạn tôi bảo rất nhục, có điều thu nhập cao hơn hẳn, nếu không bị phát hiện hay xảy ra chuyện gì ngoài ý muốn thì sẽ dành được một ít vốn liếng về quê tính chuyện khác. Ba năm xuất ngoại cũng là ba năm không về quê ăn tết. 

Nhưng tôi cũng chỉ biết động viên bạn mình rằng chính tôi đây, ở TP.HCM, ngay trong nước đây mà cũng có khi vài năm liền không thể về quê ăn tết. Là bởi lương ba đồng ba cọc, tết chỉ được thêm một suất lương tháng 13 mà ti tỉ việc phải trông vào đó. Nhỏ thì là chuyện mua cho con cái áo mới, biếu nội ngoại vài trăm ngàn đồng gọi là mừng tuổi; lớn thì phải cóp nhặt để mua đất, làm nhà.

Thôi thì khỏi phải nói, cật lực đấy nhưng vẫn chưa tết nào dám đi mua cho mình bộ đồ mới, nên nói chuyện về quê ăn tết thì đúng là xa xỉ. Chỉ riêng chuyện nghĩ đến vé máy bay, tàu xe gì cũng đồng loạt phi mã là đã ớn. Thế mới thấy thương cho những anh em lao động trong các nhà máy, xí nghiệp. Cứ vài triệu đồng tiền lương mỗi tháng thì chỉ riêng tiền trọ với tiền ăn, cưới hỏi đã sạch sành sanh, mỗi năm trông chờ vào tiền tết mà cứ cái kiểu lương tháng thứ 13 thì bõ bèn gì.  

“Báo cáo phúc lợi và thưởng Tết năm 2019 tại Việt Nam” do VietnamWorks (trang web tuyển dụng trực tuyến lớn nhất Việt Nam) công bố cũng như những thông tin từ Cục Quan hệ lao động và Tiền lương (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) đến thời điểm cuối năm 2018 đều cho thấy, chính sách thưởng Tết Dương lịch 2019 lẫn Tết Âm lịch Kỷ Hợi được nhiều doanh nghiệp lựa chọn là không thay đổi nhiều so với năm 2018.

Có người được thưởng tới tiền tỉ nhưng chỉ đếm trên đầu ngón tay. Số được hàng chục hay hàng trăm triệu đồng có nhiều hơn nhưng vẫn chiếm tỉ lệ quá nhỏ trong bức tranh chung của lao động Việt Nam. Số đông người lao động vẫn là được thưởng bằng tháng lương thứ 13. Rồi lại vẫn có mức thưởng chỉ 50.000 đồng nên được ví là chỉ bằng “một tô phở”.

Nếu chỉ được nhận thưởng tết bằng một suất lương tháng thứ 13 thì chuyện về quê ăn tết đối với con em miền Bắc, miền Trung đang lao động ở các tỉnh miền Nam chắc chắn là xa vời. Số độc thân đã khó mà số có gia đình càng khó hơn. 

Nhưng có lương tháng thứ 13 thế mà vẫn may, bởi nhiều doanh nghiệp còn tìm đủ mọi cách cho công nhân nghỉ việc, tạm nghỉ rồi tuyển lại, sa thải… để né những khoản tiền thưởng tết, chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Tỉ như trường hợp của khoảng 30 công nhân Công ty TNHH May mặc JK Vina (huyện Củ Chi, TP HCM) chẳng hạn. Mới đây, công ty viện lý do hết đơn hàng và sắp phá sản để cho công nhân nghỉ việc. Nhưng sau khi hoàn tất thủ tục cho công nhân nghỉ việc, chốt trả sổ bảo hiểm xã hội thì công ty chỉ đóng cửa ít ngày rồi mở cửa lại và rao tuyển lao động mới, thậm chí gọi cả những công nhân vừa bị cho nghỉ việc trở lại làm việc với hợp đồng lao động mới.

Trong bối cảnh như thế, những thông tin như TP.HCM sẽ tặng 6.000 vé xe cho công nhân về quê đón Tết Kỷ Hợi 2019 (doanh nghiệp tài trợ 70% giá vé, còn lại do Công đoàn các Khu chế xuất - Khu công nghiệp TP hỗ trợ), hay chương trình “Về nhà ăn Tết 2019” tặng 1.000 vé máy bay đưa 1.000 lao động tiêu biểu về quê ăn Tết, do Tổng Công ty Cổ phần Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (SABECO) kết hợp các tổ chức đoàn thể, ban quản lý các khu công nghiệp, khu chế xuất trên địa bàn TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai thực hiện... là rất đáng trân trọng. Những việc làm thiết thực như thế đã đem lại Tết 'sớm' cho người lao động.

Tết Kỷ Hợi đang cận kề. Những bậc cha già mẹ yếu từ quê xa đang ngóng đợi con về trong ngày đoàn viên. Mong lắm những sự sẻ chia từ chính các ông chủ, từ cộng đồng và các tổ chức, đoàn thể, mạnh thường quân… để niềm vui xuân lan tỏa đến mọi nhà.