Bài thuốc đông y hỗ trợ điều trị phì đại tiền liệt tuyến

Phì đại tiền liệt tuyến với biểu hiện điển hình như tiểu tiện khó khăn, đi tiểu nhiều lần nhất là về đêm, tia nước tiểu yếu, thậm chí có thể dẫn đến bí tiểu. 

Về mặt điều trị, ngoài các biện pháp dùng thuốc, châm cứu, xoa bóp, tập luyện khí công dưỡng sinh, y học cổ truyền còn chú ý lựa chọn và phối hợp các loại thực phẩm và dược phẩm để chế biến thành các món ăn - bài thuốc có tác dụng hỗ trợ điều trị và dự phòng.

Món ăn, bài thuốc dành cho người phì đại tiền liệt tuyến:

Bài 1: Ôn bổ thận dương, thông điều tiểu tiện hỗ trợ trị phì đại tiền liệt tuyến

Thành phần: Bầu dục lợn 1 quả (bổ đôi, loại bỏ màng mỡ, rửa thật sạch, thái miếng), sừng hươu 15g, ngưu tất 10g, thỏ ty tử 12g, sa tiền tử 15g.

Cách dùng: Các vị thuốc cho vào túi vải, buộc kín miệng rồi đem sắc kỹ lửa nhỏ trong 2 giờ. Tiếp đó, bỏ bầu dục lợn vào đun thêm nửa giờ nữa là được, chế đủ gia vị, ăn trong ngày.

Công dụng: Dùng cho người bị phì đại tiền liệt tuyến thuộc thể thận dương bất túc, biểu hiện bằng các triệu chứng mệt mỏi nhiều, sợ lạnh, tay chân lạnh, lưng đau gối mỏi, đầu choáng mắt hoa, sắc mặt nhợt nhạt, tiểu tiện khó khăn, nước tiểu nhỏ giọt có lúc rỉ ra không tự chủ.

 Theo dinh dưỡng học cổ truyền, bầu dục lợn (còn gọi là trư thận hay trư yêu tử) vị mặn tính bình, có công dụng bổ thận, ích khí, làm khỏe cột sống, thường dùng cho những người bị các chứng đau lưng mỏi gối, di tinh, liệt dương, di niệu, tai ù, điếc, hay đổ mồ hôi... do thận dương hư nhược.

 Tuy nhiên, vì bầu dục chứa nhiều cholesterol nên những người bị rối loạn lipid máu không nên dùng.

Bài 2: Bổ thận khí, điều hòa tiết niệu

Thành phần: Ếch 1 con, tang phiêu tiêu (tổ bọ ngựa) 9g, sơn thù du 30g, ba kích thiên 9g, kỷ tử 15g.

Cách dùng: Ếch làm sạch, bỏ đầu, da và phủ tạng, thái miếng. Các vị thuốc thái vụn. Tất cả đem hầm lửa nhỏ trong 3 giờ, thêm gia vị, ăn trong ngày.

Công dụng: Dùng cho người bị phì đại tiền liệt lành tính thể thận khí bất túc, biểu hiện bằng các triệu chứng tiểu tiện khó khăn, mỗi bận phải đi nhiều lần mới hết, có cảm giác như mất sức, nước tiểu trong, miệng nhạt, ăn kém.

 Theo dinh dưỡng học cổ truyền, ếch có công dụng bổ hư ích tinh, dưỡng phế tư thận, thường được dùng cho những người suy nhược cơ thể, suy dinh dưỡng, thiếu máu, sản phụ thiếu sữa... Bởi vậy, trong dân gian ếch được gọi là "điền kê" (gà đồng). 

Tang phiêu tiêu, sơn thù và ba kích đều có tác dụng bổ thận sáp niệu, giúp cho việc bài tiết nước tiểu được dễ dàng, làm giảm số lần đi tiểu về đêm. Nếu không có tang phiêu tiêu thì dùng kim anh tử thay thế.

 Với những người có biến chứng viêm đường tiết niệu gây tiểu buốt, tiểu rắt, nước tiểu đỏ đục... không dùng bài này.

Bài 3: Ôn bổ thận dương, thông điều tiểu tiện

Thành phần: Chim cút 1 con, tỏa dương 18g, sơn thù du 30g, phụ tử chế 9g, bạch linh 30g.

Cách dùng: Chim cút làm thịt, bỏ nội tạng, chặt miếng. Các vị thuốc rửa sạch. Tất cả đem hầm nhừ trong 3 giờ, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày.

Công dụng: Dùng cho người bị phì đại tiền liệt tuyến thể thận dương bất túc (như bài 1). 

Theo dinh dưỡng học cổ truyền, thịt chim cút vị mặn, tính bình, có công dụng bổ ích ngũ tạng, ích khí dưỡng huyết. 

Tỏa dương, sơn thù du và phụ tử chế có tác dụng ôn bổ thận dương, cố tinh sáp niệu. Các vị phối hợp với nhau giúp cho chức năng điều hòa tiểu tiện của tạng thận được phục hồi. Nếu không có tỏa dương có thể thay thế bằng nhục thung dung. 

Những trường hợp phì đại tiền liệt tuyến thuộc thể âm hư hỏa vượng, biểu hiện bằng các triệu chứng thể trạng gây khô, nước tiểu đỏ hoặc vàng đậm, đại tiện táo, hay có cảm giác hâm hấp sốt về chiều, lòng bàn tay và bàn chân nóng... không dùng bài này.

Bài 4: Bổ thận âm, lợi tiểu tiện

Thành phần: Gà 1 con (nếu được gà trống lông trắng thì tốt), thục địa 30g, tri mẫu 20g, ngưu tất 20g, hoàng bá 15g.

Cách dùng: Gà làm thịt bỏ lông và nội tạng, các vị thuốc thái vụn cho vào túi vải, buộc kín miệng rồi nhét vào bụng gà. Tất cả đem hầm nhừ, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày.

Công dụng: Dùng cho những người bị phì đại tiền liệt tuyến thể thận âm khuy hư, biểu hiện bằng các triệu chứng tiểu tiện khó khăn, nước tiểu vàng đỏ, đại tiện táo, môi khô miệng khát, hay vã mồ hội về đêm...

 Theo dinh dưỡng học cổ truyền, thịt gà có công dụng bổ ngũ tạng, kiện tỳ vị, làm mạnh gân xương; thục địa bổ âm; tri mẫu và hoàng bá thanh hư nhiệt; ngưu tất trừ thấp, lợi tiểu tiện. 

Các vị thuốc phối hợp với nhau tạo nên công dụng bổ thận âm, làm thông thoáng đường tiểu tiện, giúp cải thiện tình trạng bệnh lý cho người bị phì đại tiền liệt tuyến.

Bài 5: Bổ trung ích khí

Thành phần: Vịt đầu xanh 1 con, đẳng sâm 30g, hoàng kỳ 30g, thăng ma 10g, sài hồ 10g. Vịt làm thịt, bỏ phủ tạng.

Cách dùng: Các vị thuốc thái vụn, đựng trong túi vải buộc kín miệng rồi cho vào bụng vịt. Tất cả đem hầm nhừ, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần.

Công dụng: Dùng cho người bị phì đại tiền liệt tuyến thể trung khí bất túc, biểu hiện bằng các triệu chứng mệt mỏi nhiều, có cảm giác khó thở, ngại nói, chán ăn, hay rối loạn tiêu hóa, đại tiện lỏng nát, tiểu tiện khó khăn, tia nước tiểu yếu, có thể kèm tình trạng trĩ sa không tự co lên được...

Theo dinh dưỡng học cổ truyền, thịt vịt có công dụng bổ hư, dưỡng vị, lợi thủy, khi phối hợp với các vị thuốc bổ khí mạnh như đẳng sâm, hoàng kỳ có khả năng nâng cao năng lực hoạt động của tỳ vị, qua đó cải thiện tình trạng rối loạn tiểu tiện ở người bị phì đại tiền liệt tuyến.

Bài 6: Tráng dương cố tinh, mạnh gân cốt, bổ tinh tủy

Thành phần: Dâm dương hoắc 120g, kim anh tử 120g, ngưu tất 30g, đương quy 60g, xuyên khung 30g, ba kích 30g, thỏ ty tử 60g, tiểu hồi hương sao 30g, phá cố chỉ sao 60g, nhục quế 10g, đỗ trọng 30g, trầm hương 15g.

Cách dùng: Tất cả thái vụn, ngâm trong 10 lít rượu trắng, bịt kín miệng, sau 30 ngày thì dùng được. Uống mỗi ngày 1 chén nhỏ 15ml.

Công dụng: Dùng cho người bị phì đại tiền liệt tuyến thể thận dương hư, ngoài các triệu chứng như đã nêu ở bài 1 còn thêm tình trạng liệt dương, di tinh hoặc mộng tinh, chân tay giá lạnh, có thể phù nhẹ chi dưới.