Xây dựng đô thị thông minh: 'Địa phương lúng túng'

Phát triển đô thị thông minh được xác định là giải pháp hữu hiệu nhằm thúc đẩy phát triển đô thị nhanh và bền vững. Từ thực tiễn phát triển đô thị thông minh, thế giới đã chứng kiến những sự thay đổi trong tổ chức đi lại, phân phối hàng hóa, quản lý cơ sở hạ tầng và cung cấp năng lượng, giám sát môi trường, bảo đảm an ninh, bảo vệ tài nguyên và cung cấp dịch vụ công ở khu vực đô thị…

Theo ông Kim Do Hyon, Đại sứ Hàn Quốc tại Việt Nam, đô thị hóa là xu hướng tất yếu của nhân loại cả trong quá khứ, hiện tại và tương lai. Xây dựng và phát triển đô thị phải hướng đến những giá trị chung toàn cầu, đó là những mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững.

Thực tiễn ứng dụng đô thị thông minh tại các đô thị trên thế giới đã đem lại những hiệu quả tích cực như: Ứng dụng giao thông thông minh tại Stockhom, Thụy Điển đã làm giảm thời gian đi lại gần 50%, giảm phát khí thải 10%; Ứng dụng quản lý cấp nước thông minh ở Mumbai, Ấn Độ giúp giảm một nửa tỷ lệ thất thoát nước; Các tòa nhà thông minh tại Mỹ giúp giảm 10 - 30% tổng chi phí vận hành; Dự án TP Barcelona thông minh đã giảm 199 triệu USD nhờ làm việc từ xa, tạo mới 56.000 việc làm, thu hút 1.500 công ty mới...

Tại Việt Nam, theo đánh giá của chuyên gia, chúng ta đang gặp phải nhiều thách thức như tốc độ đô thị hóa nhanh, có nhiều người di cư về thành phố để sinh sống, các tồn tại về quy hoạch, tình trạng ùn tắc giao thông, những bất cập về các vấn đề như an ninh, y tế, giáo dục, năng lượng, phát triển nhà ở, xử lý ô nhiễm môi trường... Do đó, xây dựng đô thị thông minh đảm bảo các yếu tố bền vững là yêu cầu cấp thiết.

Cụ thể, ông Trần Ngọc Linh, Cục Phát triển Đô thị (Bộ Xây dựng) cho biết, hiện Việt Nam có hơn 800 đô thị, tỷ lệ đô thị hóa toàn quốc vào khoảng 37,5%, đóng góp khoảng 70% GDP của cả nước. Bên cạnh những đóng góp tích cực của quá trình đô thị hóa, các đô thị Việt Nam cũng đang gặp phải nhiều thách thức như: Chất lượng tăng trưởng đô thị còn thấp, cơ sở hạ tầng và kết nối nghèo nàn, năng lực quản lý đô thị còn hạn chế…

Bên cạnh đó, tốc độ phát triển hạ tầng thường không theo kịp với tốc độ đô thị hóa, dẫn đến những hệ lụy như tắc đường, tai nạn giao thông, ô nhiễm môi trường… Trước thực trạng đó, một số đô thị lớn ở Việt Nam đã và đang chủ động triển khai nghiên cứu xây dựng các đề án phát triển đô thị thông minh như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Thừa Thiên Huế, Bình Dương…   Hiện Việt Nam cũng đã có gần 30 địa phương ký kết biên bản hợp tác với các đối tác là các tập đoàn công nghệ viễn thông lớn như VNPT, Viettel để xây dựng Đề án đô thị thông minh, trong đó nhiều địa phương đã phê duyệt và tổ chức thực hiện như: Quảng Ninh, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, TP. Hồ Chí Minh, TP. Cần Thơ và huyện Phú Quốc. Tuy nhiên, vẫn còn không ít địa phương tại Việt Nam đang lúng túng trong xây dựng đô thị thông minh vì đang thiếu hành lang pháp lý cho các dự án đô thị thông minh.

Liên quan tới vấn đề phát triển đô thị thông minh, PGS.TS. Lưu Đức Cường, Viện trưởng Viện quy hoạch Đô thị nông thôn quốc gia (VIUP) chia sẻ, quy hoạch đô thị thông minh ở Việt Nam đang ở giai đoạn đầu nghiên cứu, hình thành phương pháp, quy trình, hướng dẫn. Để đô thị thông minh trở thành hiện thực, không chỉ là sử dụng, ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại mà còn phải kết hợp với quy hoạch thông minh để tạo nên không gian đô thị bền vững.

Tuy nhiên, quy hoạch đô thị thông minh tại Việt Nam đang đối mặt với không ít khó khăn, thách thức như việc thiếu cơ sở dữ liệu quy hoạch, đặc biệt là cơ sở dữ liệu thông tin địa lý (GIS) của đô thị. Ngoài ra hệ thống quy hoạch đô thị hiện còn những bất cập về cả thể chế và phương pháp quản trị, sự phối hợp liên ngành trong quy hoạch đô thị thông minh…

Vì vậy, để quy hoạch đô thị hướng tới đô thị thông minh ông Cường cũng như một số chuyên gia khác cho rằng cần tập trung vào những vấn đề như: Đổi mới phương pháp lập quy hoạch và mục tiêu lập quy hoạch hướng tới đô thị thông minh; Xây dựng các hướng dẫn tích hợp đô thị thông minh trong quy hoạch đô thị;

Đồng thời, đào tạo, chuyển giao công nghệ quy hoạch đô thị thông minh; Xây dựng cơ sở dữ liệu quy hoạch đô thị bằng công nghệ tiên tiến; Ứng dụng nền tảng hệ thông tin địa lý GIS trong quy hoạch đô thị, số hóa đô thị; Xây dựng phương thức quản trị đô thị thông minh; Nâng cao khả năng nhận thức của người dân, cộng đồng.